Cinsellik Seks ve Cinsel Sorunlar

Erektil Disfonksiyon (Sertleşme Bozukluğu)

Sertleşme bozukluğunun nedenleri nelerdir?

Gerçekleştiği davranışsal duruma ve ortama bağlı olarak ereksiyonun oluşmasına, nöral, nörokimyasal ve endokrin gibi çoğul mekanizmalar katkıda bulunmaktadır. Bu duruma bağlı fizyolojiye dair en iyi örnekler rat (sıçan) araştırmalarından gelmiştir. Örneğin ulaşılamayan dişiler karşısında temasa bağlı olmayan ereksiyon medial amigdala ile bağlantılı bulunurken, bu bölgenin kopülasyon sırasındaki ereksiyon ile bağlantılı olmadığı görülmüştür.

Ayrıca adrojen, dokunmaya bağlı olan ve olmayan ereksiyonda gerekli iken, cinsel ilişki (kopülasyon) sırasındaki ereksiyon için gerekli değildir. Hatta ereksiyon için önemli olan özel dopamin reseptörleri de duruma bağlı olarak farklılık göstermektedir. Eğer ereksiyonun tek bir fizyolojisi yoksa o zaman erektil disfonksiyonun fizyolojisi de durumdan duruma değişiklik göstermektedir diyebiliriz. Bu nedenle bazı santral sinir sistemi bozuklukları kendini uykuya bağlı ereksiyonda belli etmeyerek yanlışlıkla bu vakalar "psikolojenik" erektil disfonksiyon olarak yorumlanabilirler. Buradan yola çıkarak, bütün psikolojik süreçlerin somatik bir temeli olduğu ve bu nedenle farmakoterapiden yararlanacak bir organik süreç içermeyen psikojenik bir disfonksiyon olamaz sonucuna varmak mümkündür (Sachs BD Contextual approaches to the physiology and classification of erectile function, erectile dysfunction, and sexual arousal. Neurosci Biobehav Rev. 2000 Jul; 24(5): 541- 60.)

↑ Sayfa Başı

Sertleşme bozukluğunun tedavisi hangi doktor tarafından yapılır?

"Sertleşme bozukluğunun tedavisi psikiyatrist tarafından mı yapılmalı yoksa ürolog tarafından mı?"

Bu sorunun cevabı altta yatan sebebe göre değişecektir. Sertleşme bozukluğu erektil disfonksiyon erkekteki cinsel fonksiyon bozuklukları içinde psikiyatri ve üroloji kliniklerine en sık başvuran cinsel fonksiyon bozukluklarındandır. Cinselliğin pek çok insan için konuşulması zor bir konu olmasının yanı sıra psikiyatriye başvurmanın zorlukları da eklenince, pek çok hastanın öncelikle üroloji kliniklerine başvurması anlaşılır bir durumdur. Davranışçı yöntemleri okuyarak cinsel fonksiyon hastalarının tedavisi için bir psikiyatristten yardım alma ihtiyacı duymayan üroloji uzmanların olduğunu görüyoruz. Doğru olan ise sertleşme bozukluğunun psikiyatri uzmanı ve üroloji uzamanının işbirliği içinde tedavi edilmesidir. İlk başvuru ister psikiyatri ister üroloji olsun ortak bir protokol içinde hasta değerlendirilmelidir.

↑ Sayfa Başı

Peniste sertleşmeme psikolojik olarak nasıl ortaya çıkıyor?

Mastürbasyon yaparken tam sertleşmenin olmasına karşın cinsel ilişki sırasında ereksiyonu kaybetme psikolojik kökenli bir fonksiyon bozukluğuna işaret eder. Genellikle ereksiyon kaybında son adım performans anksiyetesi denilen durumdur. Performans anksiyetesi yani başarılı olup olamama kaygısına neden olan pek çok neden vardır.

Kişilik sorunları, değersizlik hissi, cinsel partnerin olası cinsel “başarısızlığa” tepki göstermesi ya da tepki göstermesinden korkma gibi pek çok faktör performans anksiyetesine yol açarak ereksiyon kaybına neden olur. Dolayısıyla cinsel partnerinizin değerlendirilmesi, ilişki sorunlarının değerlendirilmesi de dahil kapsamlı bir araştırma gerekir.

Penis bilinçli kontrol altında olan bir organ değildir. Tam tersine ne kadar çok kontrol etmeye çabalarsanız o kadar çok kontrolünüzden çıkar. Sertleşecek mi sertleşmeyecek mi diye düşünmek sertleşmemesine neden olur. Değersizlik hissi, cinsel partner tarafından nasıl değerlendirileceği konusunda fazla hassasiyet, partnerin olası bir başarısızlık konusunda anlayışsız olması (var olan kaygıyı arttıracaktır), cinsel partnerle cinsel konularda konuşamama ve iletişim eksikliği, cinsel role dair arkadaş çevresi ve toplumsal beklentileri karşılama çabası, cinsellik konusunda yetersiz (daha da önemlisi yanlış) bilgilenme, genel sıkıntı düzeyini arttırabilecek iş yaşamı aile yaşamı gibi cinsellik dışındaki alanlardaki sorunlar ve eşlik edebilecek diğer psikolojik ve psikiyatrik bozukluklar gibi pek çok nedenin ve faktörün araştırılmasında fayda var. Bütün bunlar değerlendirildikten sonra sizin için uygun bir yöntem önerilebilir.

↑ Sayfa Başı

Sertleşme Bozukluğu’nda (Erektil Disfonsiyon) testler

"Sertleşme bozukluğunda NPT denilen testin mantığını açıklar mısınız?"

NPT yani Noktürnal Penil Tümesans testi gece uykusunda sertleşmenin olup olmadığının anlaşılmasına dayalı bir testtir. Gece ereksiyonu olan hastalarda büyük olasılıkla sorunun psikolojik kökenli olduğunu söyleyebiliriz. Ancak, NPT’nin normal olması daha çok psikojenik kaynaklıj olduğunu düşündürse de “pelvic çalma” sendromunda olduğu gibi NPT normaldir ama organik bir sebep vardır. Spontan ereksiyon kapasitesi düşerken taktil uyaranla ereksiyon devam edebilir. Erektil disfonksiyonu olmayan hipertansif ve diabetik hastalarda NPT’de bazı bozukluklar görülebildiği bulunmuştur. Santral veya periferal cevapta subklinik bir azalmaya bağlanmıştır.

NPT periferal sinirlerde veya vasküler yapıda bir bozukluk olduğu anlamına gelmez. Hipogonadal durumlarda, depresyonda ve belirgin bir organik sebep bulunamayan cinsel isteğin azaldığı durumlarda da bozulabilir.

Doppler ile vaskülojenik kaynaklı erektil disfonksiyon gösterilebilir. Ancak bazı durumlarda vasküler bir bozukluk tespit edilse bile bunun erektil disfonksiyona yol açabilecek düzeyde olup olmadığında tereddüt edilebilir.

↑ Sayfa Başı

Organik kaynaklı erektil kapasite düşüklüğünde psikolojik yardım

"Sertleşme bozukluğunun organik kaynaklı olduğu durumlarda psikolojik tedavinin yeri var mıdır?"

Biyolojik erektil kapasitenin düştüğü durumlarda psikolojik yardım gene de faydalı olabilir ve kalan kapasitenin daha iyi kullanılması sağlanır. Örneğin böyle bir çifte erkeğin iyice dinlenmiş olduğu durumlarda seks yapmaları, erkeğin fazla yorulmayacağı pozisyonları tercih etmeleri, direk elle uyarılmaya daha fazla önem vermeleri ve eşler arası gerginliğin olduğu dönemlerde seksten uzak durmaları gibi tavsiyeler yardımcı olacaktır.

↑ Sayfa Başı

Ereksiyon bozukluğunun tedavisi nasıl yapılır?

Cerrahi olmayan teknikler ile (vazoaktif ilaçların intracorporeal injeksiyonu, transüretral vasodilatatörler, ağızdan sildenafil kullanımı, psikolojik tedavi) hastaların %50-70'ine yardım edilebilmektedir. Vakum cihazları özellikle yaşlı bazı hastalarda kullanılabilmektedir. Ağızdan yohimbin kullanımı sınırlı düzeyde etkili olmaktadır. Lokal krem kullanımı da yaygınlaşmaktadır.

Belirgin düzeyde hipogonadal olmadığı sürece androjen takviyesinin yeri yoktur. Hiperprolaktinemi erektil disfonksiyonun nadir sebeplerinden birisi olmakla birlikte tedavi edildiğinde erektil disfonksiyon düzelir. (Levy A; Crowley T; Gingell C. Non- surgical management of erectile dysfunction. Clin Endocrinol Oxf. 2000 Mar; 52(3): 253-60.)

Moncada ve arkadaşları, erektil disfonksiyonun tedavisinde özellikle ağızdan kullanılan ilaçların gelecekte birincil tedavi yöntemi olacağını düşünüyorlar. Penil düz kas kasılmasını dolayısıyla ereksiyonu kontrol eden mekanizmalar giderek daha fazla anlaşılmaktadır. Ayrıca santral nörohormonal mekanizmaların önemi anlaşılmakta ve santral etkili ilaçlar üstünde çalışılmaktadır. Moncada ve arkadaşları bu çalışmaların sonucunda uzak olmayan bir gelecekte pek çok erektil disfonksiyon hastasının farmakojenik ajanlardan faydalanacağını söylüyorlar. (Moncada Iribarren I; Saenz de Tejada I. Pharmacological treatment of erectile dysfunction. Curr Opin Urol. 1999 Nov; 9(6): 547-51.)

40 yaşındaki erkeklerin %39'unda, 70 yaşındaki erkeklerin %67'sinde az ya da çok erektil disfonksiyon olduğu söyleniyor. Detaylı bir öykü ve fiziksel inceleme erektil disfonksiyonun tedavisinde mutlaka gereklidir. Organik nitrat içeren ilaçlardan birini kullananlarda sildenafil citrate kullanılmamalıdır. Şimdiki bilgilerimize göre uygun hastalarda sildenafil birinci sırada kullanılması gereken ilaç gibi görünmektedir. (Manecke RG; Mulhall JP. Medical treatment of erectile dysfunction. Ann Med. 1999 Dec; 31(6): 388- 98.) Başağrısı (%25.4), yüz kızarması (%30.8), dispepsi (%10.5), nasal konjesyon (%18.7) sildenafil kullanan hastalarda en sık görülen yan etkiler olup genellikle kısa sürelidir ve hafif şiddettedir. Doz ile yan etkilerin oluşması arasında bir ilişki de bulunmuştur. (Moreira SG Jr; Brannigan RE; Spitz A; Orejuela FJ; Lipshultz LI; Kim ED Side- effect profile of sildenafil citrate (Viagra) in clinical practice. Urology. 2000 Sep 1; 56(3): 474-6.) Diğer taraftan sildenafile olduğundan fazla değer ve yer verildiği, bunun da medyadaki popülaritesine bağlı olabileceği söylenmektedir. Sildenafile hakkettiğinden fazla yer verilmesinin erektil disfonksiyonla bağlantılı psikokolojik sorunların görmezlikten gelinmesine neden olabileceği de hatırlatılmaktadır. (Rutherford D; Duffy FJ Current treatment of impotence: Viagra and other options. Br J Nurs. 1999 Feb 25- Mar 10; 8(4): 235-41.)

Psikojenik erektil disfonksiyon vakalarında sildenafil citrate'nın kullanılmasına dair literatürde herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Bilindiği gibi erektil disfonksiyonun farmakolojik ya da cerrahi olmayan tedavileri oldukça zahmetli ve zaman alıcıdır. Erektil disfonksiyonun psikojenik tedavisinde bilişsel davranışçı teknikler öncelikli olarak kullanılmaktadır. Hastaların bir kısmında sorunun psikodinamik etyolojisi bilişsel davranışçı yöntemle tedavinin etkili olmamasında rol oynuyor olabilir. Vakaların bir kısmında bilişsel davranışçı ya da psikodinamik tedavilere uyum sağlaması mümkün olmayabilir. Diğer yandan vakaların bir kısmında "organik" ve "psikojenik" (ayrımı kompleks durumlarda yapay olduğunu belirterek) faktörlerin bir arada rol oynaması nedeniyle de hastanın "organik" bir desteğe de ihtiyacı olabilir.

Erektil disfonksiyonun davranışçı tedavisinde hastanın "becerebilme" kaygısı ve "performans anksiyetesi"nin ortadan kaldırılması hedeflenmektedir. Hastanın dikkati penisinin sertleşmesine değil zevk almaya yönlendirilir. Hastanın başarılı cinsel deneyimleri, dikkati kendiliğinden sertleşen penisten uzaklaştıracak ve performans anksiyetesi ortadan kalkacaktır. Elbette bazı vakalarda daha kapsamlı psikolojik değerlendirme ve tedavi gerekli olacaktır. Bu araştırmada bir aylık bir ilaç tedavisinden sonra tedaviye yanıt vermeyen hastaların tedavisine bilişsel davranışçı teknikle devam edilecektir.

Proviron (Mesterolone) testosteron eksikliğine ikincil olarak gelişen erektil disfonksiyonlarda etkili olabilir. Kimi zaman aşırı cinsel kamçılanmaya neden olabilir. Siz de kendinizi bu kamçılanma nedeniyle sık cinsel ilişkiye zorluyor olabilirsiniz. Her birey fizyonomisine bağlı olarak kendine özgü sıklıkta cinsel ilişkiye girebilir. Cinsel ilişkiden sonra tekrar uyarılabilmeye kadar geçen süreye latent dönem denilir ve bu sure her kez için farklıdır.

Cinsel fonksiyon bozuklukları sebebi organik bile olsa psikolojik değerlendirmenin ihmal edilmemesi gerekir. Ürologun bir psikiyatrla işbirliği içinde olmasında fayda var. Kullandığınız ilaçlar psikolojik kökenli de olsa sorunlarınızı bir süre için gidermiş olabilir. Ancak yalnızca psikolojik bir nedene bağlıysa ilaç tedavisi kalıcı bir düzelme sağlamayabilir. Daha uzun sürmekle birlikte ereksiyon bozukluğu ve erken boşalmanın psikolojik tedavisi mümkündür.

Kaynaklar:

Burnett AL. Oral pharmacotherapy for erectile dysfunction: current perspectives. Urology. 1999 Sep; 54(3): 392-400.

Kim YC Algorithm for diagnosis and treatment of erectile dysfunction in the era of sildenafil citrate. Int J Androl. 2000; 23 Suppl 2: 85-6.

Sachs BD Neurosci Biobehav Rev. 2000 Jul; 24(5): 541-60. Contextual approaches to the physiology and classification of erectile function, erectile dysfunction, and sexual arousal.

Rutherford D; Duffy FJ Current treatment of impotence: Viagra and other options. Br J Nurs. 1999 Feb 25-Mar 10; 8(4): 235-41.

Moreira SG Jr; Brannigan RE; Spitz A; Orejuela FJ; Lipshultz LI; Kim ED Side-effect profile of sildenafil citrate (Viagra) in clinical practice. Urology. 2000 Sep 1; 56(3): 474-6.

Manecke RG; Mulhall JP. Medical treatment of erectile dysfunction. Ann Med. 1999 Dec; 31(6): 388-98.

Levy A; Crowley T; Gingell C. Non-surgical management of erectile dysfunction. Clin Endocrinol Oxf. 2000 Mar; 52(3): 253-60.

Moncada Iribarren I; Saenz de Tejada I. Pharmacological treatment of erectile dysfunction. Curr Opin Urol. 1999 Nov; 9(6): 547-51.

↑ Sayfa Başı

« Önceki Sayfa

Sonraki Sayfa »